Baterie i akumulatory to bardzo perspektywiczny biznes. O jakich obowiązkach powinni pamiętać przedsiębiorcy wprowadzający je na rynek?

Temat baterii i akumulatorów należy do jednych z najbardziej „gorących” na europejskim rynku. Sprawcą jest oczywiście rosnący popyt generowany przez wiele branż związanych z produkcją elektroniki, narzędzi i oczywiście samochodów. W 2022 roku szacowano, że osiem lat później globalne zapotrzebowanie na baterie będzie nawet 14-krotnie większe niż w momencie badania, a UE będzie miała swój spory udział w tym zwiększonym popycie. Nic więc dziwnego, że wielu średnich i dużych przedsiębiorców widzi w tym zagadnieniu swoją szansę inwestycyjną i rozwojową, również w polskich realiach. Dlatego dziś wraz z naszą ekspertką, Anną Michalską-Gawin, przyglądamy się obowiązkom podmiotów wprowadzających baterie i akumulatory do obrotu. 

Z tego artykułu możesz się dowiedzieć:

• W jakich przykładowych sytuacjach możemy mówić o wprowadzaniu na rynek, a kiedy nie?

• Jak dużo obowiązków czeka na wprowadzających akumulatory?

• Z którymi aktami prawnymi warto się zapoznać?

• Jakie są możliwości wsparcia przedsiębiorstwa z zewnątrz, aby cały proces gospodarowania odpadami był łatwiejszy i pozbawiony typowych błędów?

Jeśli prowadzisz średnią lub dużą firmę, być może działasz w wielu branżach jednocześnie. Dlatego możesz zapoznać się z innymi artykułami z naszej eksperckiej serii:

• Obowiązki wytwarzającego sprzęt elektryczny i elektroniczny,

• Obowiązki wprowadzającego produkty w opakowaniach.

Kolejne publikacje z tej serii już wkrótce pojawią się na blogu ZEME, dotykając pełnego przekroju obowiązków recyklingowych i prawnych w różnych branżach.

Anna Michalska-Gawin to ekspertka ZEME, pracująca w zespole na stanowisku Environment Manager. Posiada szeroką wiedzę prawną, którą cały czas łączy z praktyką i specyficznymi niuansami rynkowymi, jakie można poznać tylko i wyłącznie przy bezpośrednim styku z klientem. W ramach serii artykułów o obowiązkach nadzoruje treść pod kątem merytorycznym i odpowiada na najtrudniejsze pytania, podaje przykłady oraz odwołuje się do aktów prawnych.

Jakie są obowiązki wprowadzającego baterie i akumulatory na rynek i kogo one dotyczą?

Celem lepszego wprowadzenia w temat, zacznijmy od kilku przykładów, które przybliżą tematykę podmiotów wprowadzających akumulatory:

Przykład 1 – Spółka produkująca automatyczne, inteligentne odkurzacze

Pod Warszawą znajduje się duży zakład montujący autonomiczne roboty sprzątające. Jednym z działań wykonywanych podczas tworzenia gotowego produktu, jest umieszczenie w sprzęcie baterii litowo-jonowej, sprowadzonej od dostawcy z Bułgarii. Na etapie sprzedaży firma zajmuje się zarówno oferowaniem kompletnych odkurzaczy hurtownikom, jak i ich eksportem do UE. Podmiot ten montuje akumulator w sprzęcie trafiającym po raz pierwszy na rynek krajowy, więc dotyczą go obowiązki wprowadzającego.

Przykład 2 – Sieć handlowa sprzedająca baterie

Duża sieć handlowa nabywa baterie od importera lub sieci dystrybucyjnej, a następnie sprzedaje je klientom detalicznym w swoich sklepach wielkopowierzchniowych. W takim przypadku nie można uznać tej sieci jako wprowadzającej baterie na rynek – podmiot ten w sposób wtórny pośredniczy jedynie pomiędzy importerem a końcowym nabywcą.

Przykład 3 – Duży zakład zajmujący się przeróbką samochodów spalinowych na elektryczne

W związku z popularyzacją elektromobilności i zwiększonym popytem na auta elektryczne, firma posiadająca do tej pory sieć warsztatów postanowiła rozszerzyć swój biznes i zaoferować klientom możliwość przerobienia ich samochodów spalinowych na elektryczne. W związku z tym przedsiębiorstwo zamawia hurtowo w atrakcyjnych cenach baterie produkowane w Azji, a następnie montuje je w samochodach w hali pod Poznaniem. Firmę tę obejmują szczególne zasady dotyczące gospodarki odpadami, musi ona zarejestrować się w BDO i pamiętać o wszystkich obowiązkach wprowadzającego.

Przykład 4 – Przedsiębiorstwo zajmujące się sprowadzaniem i montażem systemów magazynowania energią

Ostatnia, przykładowa spółka to duży gracz na rynku fotowoltaiki, który swoją ofertę postanowił poszerzyć o autorski system magazynów energii o różnej pojemności. Do ich budowy korzysta z akumulatorów od polskiego dostawcy. Pomimo tego, że spółka ta tworzy zupełnie nowy produkt, to nie musi ona pamiętać o ustawowych obowiązkach. Dzieje się tak ze względu na to, że kupuje ona akumulatory od polskiego importera, który już został objęty obowiązkami wprowadzającego, a ponowne działania w tym przypadku wiązałoby się z dublowaniem masy akumulatorów.

Podstawowy obowiązek to rejestracja w BDO

O konieczności posiadania numeru BDO, posługiwania się nim w obrębie wystawianych dokumentów sprzedaży oraz prowadzenia dokumentacji rejestrowej wspominaliśmy już wielokrotnie. Warto przeczytać więcej na ten temat chociażby w artykule omawiającym najczęstsze błędy dużych sieci handlowych, z którego płynie dość uniwersalny przekaz dla wielu małych, średnich i dużych biznesów.

To, o czym warto pamiętać w kontekście wprowadzania baterii i akumulatorów na rynek jest fakt, że od rejestracji w BDO trzeba zacząć całą drogę. To fundament, na bazie którego budowane są inne obowiązki. Wiąże się z nim również opłata rejestrowa, a później roczna i produktowa.

Zbieranie, przetwarzanie i recykling – te działania musi sfinansować wprowadzający

Mając już wpis w BDO wraz z uiszczoną opłatą rejestrową, można przejść do najtrudniejszych zadań. Firma wprowadzająca musi bowiem zapewnić możliwość odbioru od klienta zużytych baterii, jednocześnie pamiętając o dołączeniu informacji o sposobie i warunkach takiego zwrotu. W praktyce najczęściej obowiązek informowania realizowany jest w postaci dodatkowej treści do instrukcji dołączanej do sprzedawanego sprzętu.

Kolejnym – po odbiorze – ważnym etapem jest unieszkodliwianie, recykling i przetwarzanie baterii lub akumulatorów. W tym celu należy podpisać umowę z zakładem przetwarzania, dysponującym odpowiednimi możliwościami w stosunku do tej kategorii odpadów. Trzeba też zwrócić uwagę na to, że zużyte baterie nie mogą po prostu leżeć w kącie na magazynie, czekając na odbiór. Trzeba dysponować osobnym pojemnikiem przeznaczonym tylko i wyłącznie na baterie lub akumulatory.

UWAGA! Tym aktom prawnym umieszczonym w systemie ISAP już teraz warto się przyjrzeć:

• Ustawa o odpadach,

• Ustawa o bateriach i akumulatorach,

• Rozporządzenie o zmianach w wysokości opłaty rejestrowej i rocznej,

Oczywiście ich analiza we własnym zakresie może zająć dużo czasu, dlatego sprawdźmy, o jakich jeszcze obowiązkach należy pamiętać.

Kilka słów o imporcie akumulatorów i baterii – tu również mamy mnóstwo obowiązków!

Importując jakiekolwiek towary pod własną marką, logo czy znakiem towarowym wszystkie obowiązki producenta przechodzą na importera. W przypadku baterii i akumulatorów będzie to obowiązek m.in. oznakowania symbolem selektywnego zbierania (przekreślony pojemnik na kółkach). Ponadto wprowadzane do obrotu baterie i akumulatory, w tym zestawy, powinny być oznakowane:

• symbolem chemicznym Cd, jeżeli zawierają powyżej 0,002% wagowo kadmu,

• symbolem chemicznym Pb, jeżeli zawierają powyżej 0,004% wagowo ołowiu.

Z kolei ogniwa guzikowe muszą być oznakowane symbolem chemicznym Hg, jeżeli zawierają powyżej 0,0005% wagowo rtęci. Wzory powyższych symboli są określone w załączniku nr 4 do ustawy.

Dodatkowo wprowadzane do obrotu baterie i akumulatory przenośne oraz samochodowe, powinny być zaopatrzone w informację o ich pojemności.

Umowy, ewidencje, opłaty

Wspomnieliśmy już o bardzo ważnej, obowiązkowej umowie z zakładem przetwarzania, jednak to nie koniec listy podmiotów zewnętrznych, z którymi możemy się związać. Nie jest to obowiązek, ale w przypadku dużych przedsiębiorstw warto rozważyć dołączenie podmiotu pośredniczącego, którego zadaniem będzie wykonywanie wielu różnych czynności:

• prowadzenie kampanii edukacyjnych,

• zawieranie umów z punktami zbierania baterii,

• rozliczanie poziomu odzysku oraz tzw. opłaty produktowej,

• prowadzenie sprawozdawczości.

Powyższa lista to nic innego jak kolejny wachlarz obowiązków wprowadzającego. Może on wykonywać je w całości we własnym zakresie, jednak zdecydowana większość dużych spółek decyduje się na wsparcie z zewnątrz, w zamian za pewną opłatę za wykonanie ww. usług.

Przy okazji musimy zaznaczyć jeszcze dużą rolę, którą odgrywa w całym procesie ewidencjonowanie obrotu bateriami. Należy pilnować nie tylko ilości wprowadzanych na rynek, ale również poziomów odzysku, ponieważ obie te wartości mają znaczny wpływ na wysokość opłaty produktowej, uiszczanej przez przedsiębiorcę każdego roku. Wartości te trzeba spisywać na bieżąco!

Branża akumulatorów i baterii jest globalnie postrzegana w ujęciu wzrostowym, a na rosnący popyt wpływa w największym stopniu postępujący proces elektryfikacji samochodów. Czy do ZEME również coraz częściej zgłaszają się przedsiębiorcy chcący wprowadzać akumulatory na rynek? Jakiego zakresu wsparcia mogą oni oczekiwać od specjalistów w ZEME?

Owszem zgłaszają się do nas tego typu przedsiębiorcy, ale nie z powodu dylematów pojawiających się zanim wprowadzą baterie czy akumulatory na rynek, ale gdy szukają właściwego zagospodarowania odpadów, które powstają w wyniku prowadzonej przez nich działalności oraz chcąc sobie ułatwić prowadzenie ewidencji odpadów w BDO i nimi zarządzać. Zeme posiada własne narzędzie ZEME360 do zoptymalizowania gospodarki odpadami, które jest zintegrowane z BDO. Pomaga ono w łatwy i szybki sposób wystawiać KPO, tworzyć raporty, ponadto użytkownicy mają dostęp do ofert odbiorców odpadów i ogłoszeń. Można założyć darmowe konto i przekonać się o korzyściach z użytkowania ZEME360.

Jeśli chcesz poszerzyć swoją działalność o wprowadzanie akumulatorów i baterii na rynek, w tym ich montaż do nowych urządzeń – to świetnie, prawdopodobnie ruch ten może znacząco wpłynąć na dobre wyniki twojego biznesu. Jednak pamiętaj o obowiązkach, których nie można rozliczyć „po czasie”. Twoja strategia pozyskiwania dostawców powinna iść w parze z rejestracją w BDO (jeśli jeszcze nie masz nadanego numeru) oraz szczegółowym zapoznaniem się z obowiązkami, a później realizacją ustawowych założeń. Pamiętaj, że na każdym etapie specjaliści z firmy ZEME mogą pomóc ci zarówno w kwestiach prawnych, logistycznych oraz w postaci kompleksowego audytu już podjętych działań oraz ewentualnych błędów z tym związanych.

Aktualizacja:

10 lipca 2023 roku Rada UE przyjęła nowe rozporządzenie dotyczące baterii oraz zużytych baterii. Ma ono na celu uwydatnienie nacisku na działania podmiotów odpowiedzialnych za cały cykl życia tych produktów. Rozporządzenie dotyczy również akumulatorów, a jednym z najważniejszych postanowień jest ustalenie celu odzyskiwania litu do poziomu 50% w 2027 roku (80% do końca 2031). Pojawi się również nowość, czyli specjalny kod QR na bateriach oraz powiązany z nim paszport produktowy. Warto wspomnieć, że rok 2027 jest również tym, w którym wszystkie sprzedawane w UE urządzenia elektroniczne będą musiały mieć ułatwiony dostęp do wymiany baterii, tak, aby tej czynności mógł sprostać odbiorca końcowy. Rozporządzenie określa również minimalne poziomy zawartości materiałów pochodzących z recyklingu, w tym niklu (6%), litu (6%), ołowiu (85%) i kobaltu (16%) – rzecz odnosi się do baterii przemysłowych, a także akumulatorów używanych w maszynach lub pojazdach. Można również spodziewać się dalszych zmian prawnych z wykorzystaniem kolejnych aktów, dlatego zainteresowani powinni z uwagą śledzić aktualności w tym temacie, również te publikowane na łamach ZEME.