Zmiana ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności

Musimy też zastanowić się nad tym, czym dokładnie jest marnowanie żywności. Do tej pory mamy problem z interpretacją zapisów ustawy: co w sytuacji, gdy żywność ulega przeterminowaniu, a tym samym staje się odpadem o kodzie 16 03 80 (Produkty spożywcze przeterminowane lub nieprzydatne do spożycia)? Część przedsiębiorców czekała do upływu terminu ważności produktu, po czym uznawała, że jest on wolnym od opłat za marnowanie żywności odpadem, ponieważ nie został on wycofany ze względu na zbliżający się termin lub wady w wyglądzie. Takie dwie przyczyny do tej pory były wskazywane w ustawie z 2019 roku.

Dlatego nowy zapis będzie brzmiał: „Marnowanie żywności to wycofywanie z etapu dystrybucji żywności, która spełnia lub spełniała wymogi prawa żywnościowego […]”

Taka forma o wiele ściślej precyzuje obowiązki handlujących żywnością. To oznacza konieczność uiszczania opłat, które przy okazji również zostaną zwiększone. Ile trzeba będzie zapłacić za kilogram marnowanej żywności?

Opłaty i obowiązki

W projekcie nowej ustawy, która z dużym prawdopodobieństwem wejdzie już w 2025 roku, trzeba zwrócić uwagę na propozycje dotyczące kwot. Najważniejsza z nich to podwyższenie opłaty za kilogram marnowanej żywności – z 10 groszy do 50 groszy. Bez zmian pozostaje podstawa wyliczenia, czyli 90% całkowitej masy marnowanej żywności.

Przy okazji pojawiają się istotne obowiązki:

• Pierwszym z nich jest konieczność podpisania umowy do 31 grudnia (na cały kolejny rok) z organizacją  pozarządową, zajmującą się nieodpłatnym odbiorem marnującego się towaru,

• Drugi to konieczność prowadzenia comiesięcznej ewidencji marnującej się żywności, ze wskazaniem na jej ilość i rodzaj,

• Trzeci to przestrzeganie maksymalnego progu odliczeń od opłaty, wynoszącego do 20% sumy kosztów kampanii, transportu i dystrybucji,

• Czwarty obowiązek, to ten dotyczący prowadzenia kampanii edukacyjno-informacyjnych w każdej jednostce,

• Piąty mówi o konieczności umieszczenia w sprawozdaniu finansowym oraz na stronie internetowej (jeśli jest prowadzona) informacji o wysokości należnej opłaty za marnowanie żywności.

Wśród tych obowiązków sporo znaków zapytania pojawia się w kontekście konieczności zawierania umów z NGO – o czym należy pamiętać?

Umowy z NGO

Trzeba podkreślić to raz jeszcze: przede wszystkim ustawa wprowadza nowy obowiązek, o którym nie można zapomnieć, a jest to konieczność podpisania umowy z organizacją pozarządową. Umowa ta będzie dotyczyć nieodpłatnego przekazywania niesprzedanego jedzenia. W przypadku rozwiązania takiej umowy, przedsiębiorca będzie miał tylko 14 dni na zawarcie nowej. Co istotne, można mieć współpracę z większą liczbą organizacji, a w takim przypadku rozwiązanie umowy z jedną nie warunkuje konieczności podpisywania z kolejną. Sama umowa nie może też  dotyczyć napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%.

Trzeba też pamiętać, że umową należy objąć wszystkie prowadzone przez przedsiębiorcę jednostki handlu. 

Nowe kary

Przedsiębiorca musi też zwrócić uwagę na dwie nowe kary:

• 5000 zł za niezrealizowanie kampanii edukacyjno-informacyjnych,

• oraz 15 000 zł za brak opłaty za marnowanie żywności lub przekazanie jej po terminie bądź w niepełnej kwocie.

Jak widać, w temacie marnowania żywności zmienia się bardzo dużo. Przedsiębiorcy muszą zapamiętać, że:

• zmiany wejdą w życie najprawdopodobniej już w tym roku,

• całkowicie zamknięta zostanie furtka związana z dotychczasowym zapisem o 50% przychodu pochodzącego z handlu żywnością,

• ustawa nadal będzie dotyczyć sklepów o powierzchni powyżej 250 m2,

• znikną pola do interpretacji i odpad również będzie traktowany jako żywność,

• zwiększą się opłaty z 10 do 50 groszy za kilogram marnowanego jedzenia,

• do 31 grudnia trzeba będzie podpisać umowę z przynajmniej jedną organizacją pozarządową na cały nadchodzący rok,

• za brak realizacji kampanii edukacyjnych naliczona zostanie kara w wysokości 5000 zł, a przy braku uiszczenia opłaty za marnowanie żywności 15 000 zł.

Aby jak najlepiej zoptymalizować swoje działania biznesowe, radzimy sieciom handlowym jak najszybciej dokonać analizy wstecznej w temacie marnowania żywności w obrębie własnej działalności. Wdrożone na tej podstawie poprawki w funkcjonowaniu sklepów oraz rozwiązania systemowe pomogą w lepszym przygotowaniu do nadchodzącej nowelizacji ustawy i będą wpływać na optymalizację kosztów jeszcze przed jej ostatecznym wdrożeniem.

“Chodzi o to, aby jeszcze bardziej skupić się na zapobieganiu marnowaniu żywności, a nie szybko dostosować się do zmian ustawy. Jako sieć, już dziś zastanowiłabym się jak zapobiec powstawaniu odpadu i wdrożyła wewnętrzne procedury, np. prawidłowe układanie żywności w lodówkach sklepowych, prawidłowe układanie owoców i warzyw, wdrożenie przecen na towary ze zbliżającymi się terminami przydatności, układanie ich w widocznym miejscu dla konsumenta, zachęcanie do kupna przy ladzie, przypominanie w głośnikach itp.” - Anna Michalska-Gawin, Environmental Manager, ZEME.