Od ponad roku mamy do czynienia z poważnym problemem – znacząco wzrastają koszty organizacji odzysku opakowań za przejęcie obowiązku zapewnienia odpowiednich poziomów recyklingu odpadów opakowaniowych. Podwyżki cen miały miejsce nie tylko na początku 2023 roku, ale i w jego trakcie, co jest swego rodzaju anomalią rynkową. W dodatku co 12 miesięcy jest też „dokręcana śruba” związana z procentowymi poziomami recyklingu, przez co branża ma jeszcze mocniej rosnące wyzwanie przed sobą – nie inaczej będzie w 2024 roku. Sytuacja stała się poważna, a przedsiębiorcy uginają się pod obciążeniem jeszcze jednego obostrzenia, czyli konieczności odliczania masy zanieczyszczeń przez recyklerów. Tym samym zaczyna brakować masy „czystych” odpadów opakowaniowych na rynku, więc podaż nie nadąża za popytem.
Dlatego w dzisiejszym artykule, w ramach usystematyzowania wiedzy, odpowiadamy na wiele istotnych pytań:
- Czym jest obowiązek osiągania odpowiednich poziomów recyklingu, kto go musi przestrzegać?
- Jaką rolę w tym procesie odgrywają dokumenty DPR i czym one są?
- Dlaczego ceny związane z recyklingiem opakowań poszybowały w górę?
- Dlaczego dokumentację trzeba wystawiać w formie papierowej, jaki jest stan prawny i kiedy można się spodziewać zmian?
Dodatkowo opiszemy zupełną nowość: przełomową funkcję, która pozwoli przedsiębiorcy zmienić sposób obsługi DPR, wprowadzić automatyzację w tym zakresie i… sporo oszczędzić!
Artykuł powstał przy współpracy z ekspertką ZEME, Anną Michalską-Gawin.
Obowiązek osiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu – kogo dotyczy?
Na początek przypomnijmy, kogo dotyczy i czym jest jeden z obowiązków związanych z wprowadzaniem produktów w opakowaniach na rynek, które szerzej opisaliśmy w tym artykule.
Przestrzeganie aktualnych poziomów recyklingu dotyczy każdego podmiotu, który jest zobowiązany do zarejestrowania się w BDO i w ramach bieżącego raportowania wykazuje wprowadzanie produktów w opakowaniach na rynek. Jednocześnie warto pamiętać, że powinność ta nie dotyczy jedynie samego producenta jakiegoś dobra – bo w ten sposób często mylnie jest rozumiane wprowadzanie na rynek – ale też każdego sklepu, który pakuje (zazwyczaj w celach wysyłkowych) nawet już posiadające opakowania produkty. Po szersze informacje na ten temat oraz praktyczne przykłady, zapraszamy raz jeszcze do przytoczonego wcześniej artykułu.
Istotną informacją jest to, że wymagane na gruncie m.in. unijnych dyrektyw poziomy recyklingu odpadów opakowaniowych, każdego roku rosną.
Reasumując: Podmiot wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach musi osiągnąć odpowiednie poziomy recyklingu dla odpadów opakowaniowych, które powstaną z opakowań po tych produktach. Jeśli nie uzyska wymaganych poziomów, musi uiścić opłatę produktową.
Jak – w najprostszym ujęciu – wygląda proces obsługi organizacji odzysku opakowań?
Wprowadzający produkty w opakowaniach może zgłosić się do organizacji odzysku opakowań, podając masę i rodzaj opakowań wprowadzonych na rynek. Na tej podstawie oraz ustawowego poziomu recyklingu dla danego rodzaju opakowania i roku, wyliczana jest masa odpadów wymagana poddania recyklingowi, na którą trzeba uzyskać potwierdzenie w ramach dokumentu DPR. Wprowadzający, podpisując umowę z organizacją, przenosi na nią obowiązek zapewnienia ww. poziomów. Organizacja ta, chcąc wypełnić obowiązek scedowany na nią, zajmuje się kontaktem z podmiotem realizującym faktyczne pozyskiwanie odpadów opakowaniowych z rynku i ich przetwarzanie na surowiec gotowy do ponownego użycia (recyklerem). Na ilości odpadów opakowaniowych, które udało się poddać recyklingowi, recykler może wystawić dokumenty, potwierdzające ten fakt, czyli DPR lub EDPR. Potwierdzenia te można sprzedać w ramach transakcji z podmiotem zobowiązanym wykazać właściwe poziomy recyklingu. Cena różni się w zależności od kodu odpadu, ilości odpadów i przede wszystkim aktualnej sytuacji na rynku tj. dostępności „wolnych mas”. W praktyce oznacza to, że mamy do czynienia z rynkiem około giełdowym, na którym ceny ulegają zmianie, a każda ze stron będzie dążyła do uzyskania jak najlepszej wyceny.
Do tej pory wszystko działało dość stabilnie, lecz obecnie ceny za te usługi rosną, ponieważ:
- Recyklerzy nie zwiększają swoich mocy przerobowych. Popyt z roku na rok jest większy (poprzez wzrastające procentowo, wymagane poziomy recyklingu opakowań), a faktyczne możliwości zakładów przetwórczych nie rosną.
- Wzrósł koszt energii elektrycznej, gazu, wody. Każde z nich ma kluczowy udział w procesach odzysku surowców , a to może wpłynąć na cenę zagospodarowania odpadów
- W 2022 roku pojawiła się nowa regulacja dotycząca konieczności odliczania zanieczyszczeń. W konsekwencji wpływa to na zmniejszenie masy odpadów opakowaniowych faktycznie poddanej recyklingowi
Przyjrzyjmy się zatem samej dokumentacji. Co to jest DPR i EDPR, jaką mają wartość rynkową? Na tym etapie możemy przejść do bardzo istotnego formularza DPR – czym on jest? DPR to nic innego, jak potwierdzenie, że określony odpad został poddany recyklingowi, oczywiście w zgodzie z bieżącymi standardami jakościowymi dla tego procesu. EDPR jest odmianą tego dokumentu, obowiązującą w przypadku eksportu lub wewnątrzwspólnotowej dostawy odpadów opakowaniowych. Taką dokumentację należy posiadać i prowadzić, gdy chcemy potwierdzić uzyskanie odpowiednich poziomów recyklingu.
Najważniejsze informacje: PAMIĘTAJ! Obsługa dokumentów DPR i EDPR jest niedostępna z poziomu rządowego systemu obsługi BDO (termin udostępnienia tej funkcji w BDO został ustawowo przesunięty do 01.01.2025), a każdy recykler wystawiający tego typu dokumenty, musi sporządzać je w formie papierowej. Jaka w praktyce jest wartość rynkowa tych dokumentów? Obecnie ceny, jakie oferują organizacje odzysku opakowań za kupno DPR/EDPR, co kwartał drastycznie rosną i póki co nie zapowiada się, aby miało to się zmienić. Dla przykładu cena za dokument potwierdzający recykling tony odpadów opakowaniowych z papieru i tektury pochodzących ze źródeł innych niż komunalne jeszcze w czwartym kwartale zeszłego roku oscylowała na poziomie 30-40 zł/Mg, aby w tym kwartale wzrosnąć 7-8 krotnie! Zatem wprowadzający produkty w opakowaniach nie powinni się dziwić skąd pojawiły się u nich podwyżki od organizacji. Jednocześnie podmiot wnioskujący do recyklera o DPR/EDPR ma możliwość zarobku z ich sprzedaży organizacjom odzysku opakowań, bo to właśnie one skupują je, by wywiązać się z przejętego na siebie obowiązku osiągnięcia stosownych poziomów recyklingu i uniknięcia dotkliwej opłaty produktowej. Zamieszanie w aktach, zmiany prawne dopiero w 2025. Czy nastąpią? Przedsiębiorca chcący obecnie w prawidłowy sposób rozliczać się z recyklingu odpadów opakowaniowych, powinien zwrócić uwagę na rozporządzenie Ministra środowiska z dnia 11 września 2018 roku. W akcie tym przedstawiono prawidłowe wzory dokumentów DPR, z których należy skorzystać w ramach wykazania poziomów recyklingu. Wnikliwy czytelnik stwierdzi jednak, że akt ten został już uchylony… Skąd to zamieszanie? Zmiany w prawie miały pojawić się już na samym początku 2023 roku. Niestety rządzącym nie udało się tej daty dotrzymać – zarówno nowy akt prawny, jak i poszerzenie funkcjonalności systemu BDO nie zostały opracowane na czas. Jaka jest nowa, planowana data? To styczeń 2025, zatem przez cały 2024 na pewno będziemy operować na „starych” zasadach. Nie ma też pewności, że za rok faktycznie uda się dokończyć proces legislacyjny. Na głęboki bałagan w tej sprawie może wskazywać również fakt, że informacja o nowej dacie wdrożenia została zupełnie niepowiązaną ustawą z dnia 15 grudnia 2022 o szczególnej ochronie niektórych odbiorców paliw gazowych. Pewnym problemem pozostaje również to, że rządowy portal do obsługi BDO może co prawda zaoferować cyfrową obsługę dokumentów DPR, ale wciąż będzie ona pozbawiona wszelkich form automatyzacji. Prowadzący biznes będzie musiał sporządzać każdy dokument ręcznie, zwracając uwagę na poprawność wprowadzanych danych. Nowy moduł w ZEME 360. Ta zmiana sprawi, że obsługa DPR będzie prostsza! Ciekawym rozwiązaniem, będącym odpowiedzią na całkowity brak dostępności systemowych rozwiązań obsługi DPR – w tym również na rynku komercyjnym – jest nowy moduł w ZEME 360, który znajduje się w fazie testów i już niebawem zostanie udostępniony każdemu subskrybentowi. Dzięki temu rozwiązaniu:
Poza tym ZEME 360 już teraz posiada szereg automatyzacji między innymi w zakresie wystawiania kart KPO i ich modyfikacji, obsługi KEO oraz wielu innych czynności, które na co dzień towarzyszą przedsiębiorcom zobowiązanym do rozliczeń w ramach BDO. Z poziomu ZEME 360 można też w wygodny sposób dokonać eksportu danych do rządowego BDO, mając jednocześnie pewność, że będą one prawidłowo rozliczone.
Wdrożenie ZEME 360 jest bardzo proste i już po wstępnej konfiguracji pozwala zaoszczędzić wiele godzin, które trzeba było przeznaczać na tradycyjną obsługę dokumentów. Dlatego warto założyć konto już dziś i zapewnić swojemu biznesowi wsparcie specjalistów ZEME, aby w 2024 roku zyskać znacznie więcej nie tylko na wystawianiu DPR, ale i wielu innych, w pełni zautomatyzowanych działaniach w obrębie BDO.
