Polityka UE jest jednoznaczna – odpadów z opakowań ma być mniej, a jedną z metod osiągnięcia tego trudnego celu będzie ograniczenie produkcji przy jednoczesnym nacisku na ponowne wykorzystanie materiału. Zmiany w obrębie PPWR dotyczą wielu branż i powinni się do niej przygotować w sposób szczególny m.in. producenci etykiet, opakowań miękkich oraz drukarnie fleksograficzne.
PPWR — „Packaging and Packaging Waste Regulation”, czyli rozporządzenie o opakowaniach i odpadach opakowaniowych.
Czego dowiesz się z tego artykułu?
Czym jest PPWR?
Jak wygląda historia tego aktu oraz kalendarium nadchodzących zmian?
Jakie są główne założenia i cele PPWR, co się zmieni?
Kogo dotyczy to rozporządzenie, jakie branże muszą się szczególnie przygotować?
Jak zmieni się krajobraz rynku w kolejnych latach, co będzie największym wyzwaniem?
Produkujesz lub wprowadzasz na rynek np. opakowania miękkie? Dowiedz się wszystkiego o PPWR!
Rozporządzenie PPWR, które najdalej z końcem 2025 roku zacznie w pełni obowiązywać, dotknie przede wszystkim producentów oraz wytwórców, a nie samych odbiorców dóbr. Owszem, ta ostatnia grupa zostanie postawiona przed faktem zajścia pewnych zmian, ale ciężar ich wprowadzenia muszą unieść głównie przedsiębiorcy. Będzie to wymagało od niemal każdego producenta – niezależnie od tego, jakiego materiału używa do produkcji, bo tym razem sprawa nie dotyczy tylko tworzyw sztucznych – pełnego dostosowania się do wytycznych związanych z powtórnym użyciem surowców oraz wdrożeniem opakowań wielorazowego użytku.
To nie jest dyrektywa! Warto zauważyć, że nie mówimy tutaj o dyrektywie, która jest nieco „luźniejszym” sposobem nakazania państwom członkowskim wprowadzenia odpowiednich regulacji, ale o rozporządzeniu. Taka forma prawna wraz z wejściem w życie jest nadrzędna nad ustawodawstwem danego kraju, a rządy muszą się w jasno określonym czasie dostosować do postanowień. W przypadku regulacji związanych z odpadami jest to pierwsza tego typu sytuacja, gdzie UE stosuje taką propozycję zmian w prawie. Sprawa jest bardzo poważna, bo ingeruje w wiele branż: Producenci opakowań nie będą mogli sięgać po surowiec jedynie na rynku pierwotnym. Producenci etykiet zyskają mniej zamówień przez szerokie wdrożenie na rynek opakowań wielorazowych, staną też przed wyzwaniem wdrożeniem innej technologii (np. kompostowalne naklejki dla owoców i warzyw). Recyklerzy będą musieli zwiększyć wydajność, usprawnić linie produkcyjne i rozwiązać wszystkie problemy logistyczne. Producenci opakowań jednorazowych, dla których PPWR w wielu przypadkach oznacza koniec biznesu lub całkowitą zmianę produkcji. Producenci korzystający z tektury będą mieli problemy ze znalezieniem klientów na swoje opakowania, ponieważ często nie zapewnią one wielorazowego użytku. Trudność dodatkowo wzrasta przez to, że na wdrożenia i zmiany nie pozostało zbyt wiele czasu. Perspektywa dla PPWR jest bardzo prosta – wśród Europejczyków ma się dokonać pełna zmiana myślenia na temat tego, co do tej pory po prostu było wyrzucane i ostatecznie kończyło swój cykl. Na czym ma polegać? Przede wszystkim większość odpadów opakowaniowych ma być postrzegana nie przez pryzmat jednorazowego użytku, ale surowca od początku gotowego na „drugie życie”. Uwaga! To nie konsumenci będą odpowiedzialni za tę przemianę, ale przede wszystkim producenci, sprzedawcy i cała branża odpadowa w UE. Najtrudniejsze zadanie? Usprawnić procesy związane ze skutecznym recyklingiem! Możemy wyróżnić trzy istotne cele związane pracami nad wdrożeniem PPWR: Zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych. Ten cel ma być realizowany między innymi poprzez szersze stosowanie opakowań wielokrotnego użytku (w tym napełniania) i eliminowanie z rynku tych jednorazowych. Ograniczone mają być też zbędne opakowania – producenci będą musieli zwracać baczną uwagę na to jak i w co pakują swoje produkty. Opracowanie skuteczniejszych (wydajniejszych, wysokiej jakości) działań recyklingowych w UE. Pod tą myślą kryje się przede wszystkim usprawnianie samych procesów recyklingu tak, aby niosły one ze sobą pełną opłacalność dla wszystkich opakowań. Plan zakłada, że do 2030 roku skorzystanie z recyklingu będzie tak samo (lub bardziej) ekonomicznie uzasadnione, jak sięganie do rynku pierwotnego. Ograniczenie użycia pierwotnych zasobów na rzecz surowców wtórnych. Ta zmiana polega na tym, aby poprzez odgórne regulacje zniwelować „drogę na skróty”, czyli sięganie po surowiec, jaki jeszcze do tej pory nie był w użytku. Producenci mają w pierwszym momencie korzystać z materiałów poddanych wcześniej recyklingowi. Jednak czy takie założenia są spójne z tym, jakie producenci opakowań poczynili inwestycje w swoich biznesach? Niestety nie zawsze, ponieważ ochrona środowiska zazwyczaj wiąże się z trudnościami, a im bardziej zaawansowany jest rozwój europejskich gospodarek, tym poziom skomplikowania rośnie. Czy PPWR jest tematem zupełnie nowym? Nie, ponieważ prace nad rozporządzeniem trwają od ponad sześciu lat, a już w 2019 roku wprowadzono pierwsze postanowienia. Są to między innymi cele dotyczące recyklingu do 2025 roku, opłaty recyklingowe, część działań związanych z minimalizacją odpadów opakowaniowych wynikające m.in. z tzw. dyrektywy SUP oraz promocją ponownego wykorzystania, jak np. system kaucyjny. Zmiany zachodzące w 2024 roku są niejako rozszerzeniem tego rozporządzenia, które wraz z upływem czasu i pojawieniem się nowych wyzwań rynkowych jest dostosowywane do bieżących potrzeb UE. Więcej na ten temat można przeczytać w anglojęzycznym źródle. Co dalej z PPWR? Obecnie trwają jeszcze ostateczne negocjacje pomiędzy Parlamentem a Radą UE. Pierwsza propozycja zakładała jedynie 12 miesięcy na wdrożenie, a najnowsza sugestia to wydłużenie czasu do 18 miesięcy. W tym najbardziej optymistycznym scenariuszu wszyscy przedsiębiorcy będą musieli dostosować się do października 2025 roku. Jako jeden z nadrzędnych celów wymienialiśmy zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych. Jak ma to wyglądać w liczbach? Punktem odniesienia jest rok 2018, który stosuje się do określenia procentowego zmniejszenia ilości odpadów o: 5% do 2030 roku, 10% do 2035 roku, 15% do 2040 roku. To nie wszystko, ponieważ nie możemy spoglądać na rynek opakowań bez ujmowania jego dotychczasowej dynamiki. KE wyliczyła, że gdyby dyskusje o PPWR nie doszły do skutku, to we wspomnianym 2040 roku mielibyśmy o 37% więcej odpadów opakowaniowych niż w 2018. Poniekąd ta perspektywa była przyczynkiem do rozpoczęcia wieloletnich prac nad nowymi regulacjami. Zatem jakie wyzwania stoją przed przedsiębiorcami? Będą musieli: Stosować się do wytycznych związanych z obowiązkowym użyciem materiałów pochodzących z recyklingu. To dość jasna perspektywa – UE określi, ile procent surowca używanego do produkcji opakowań ma pochodzić z recyklingu i takie minimalne poziomy będzie trzeba uzyskać. Zmienić część opakowań na takie, które są przeznaczone do wielokrotnego użytku. Wyzwaniem będzie również poprawienie ich oznaczeń i zbudowanie świadomości oraz nowych nawyków wśród konsumentów. To nie wszystko – producent będzie musiał zapewnić higieniczność takiego rozwiązania. Poprawić standaryzację formatów niektórych opakowań. Taka zmiana pozwoli na wydajniejsze i szybsze opracowanie logistyki oraz mniej kosztowne opracowanie linii recyklingowych. Wycofać część opakowań z rynku. Przykładowo, znikną miniaturowe opakowania kosmetyków używane w hotelach oraz „jednorazówki” stosowane do użytku w kontakcie z żywnością i napojami w branży gastronomicznej. Znikną także plastikowe torby poniżej 15 mikronów (poza przypadkami, w których wymagać będzie tego higiena). Jak łatwo sobie wyobrazić, ingerencję tę odczuje cały łańcuch dostawców i odbiorców. Część dotychczas stosowanych (najczęściej bardzo wygodnych) rozwiązań zostanie zastąpiona innymi, a kolejne będą wiązały się ze zmianą nawyków. Zmieni się też bardzo mocno krajobraz produkcyjny, dlatego część dotkniętych PPWR przedsiębiorców musi pomyśleć o nowych kontraktach i częściowej zmianie sposobu produkcji teraz i w niedalekiej przyszłości. Jakie są zatem Twoje zadania w związku z PPWR? W uproszczeniu wygląda to następująco: Uzyskać jak najwięcej informacji o PPWR i dowiedzieć się, jak rozporządzenie wpłynie Twój na biznes. Opracować strategię działania, która pozwoli utrzymać rentowność, nawiązać nowe kontakty oraz zapewnić gotowość prawną na wszystkie wytyczne w sprawie gospodarowania odpadami. Powyższe dwa – dość szerokie zagadnienia – wdrożyć z wysokim priorytetem, nie zostawiając działań „na ostatni moment”.
CEL: mniej opakowań. Ochrona środowiska a potrzeby biznesowe producentów oraz wytwórców
Na jakim etapie znajduje się wdrażanie PPWR? Czego się spodziewać, kiedy?
PPWR = wyzwania dla rynku
PPWR już wkrótce. Te trzy rzeczy warto rozważyć
Przy najbardziej optymistycznym scenariuszu jest czas niemal do końca 2025 roku – warto każdy miesiąc w pełni wykorzystać.
